«Η ικανοποίηση των αναγκών σήμερα δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ικανοποίηση των αναγκών των μελλοντικών γενεών.»

~ Σπύρος Σταματόπουλος, Δήμαρχος Σικυωνίων

Attica Green Expo 2025

Γράφει η ΑΝΝΑ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ*

Η παραπάνω φράση δεν είναι ούτε σύνθημα ούτε ευχολόγιο, δεν είναι φράση που ειπώθηκε από κάποιον καθηγητή περιβαλλοντικής φιλοσοφίας. Είναι μια πρόταση αρχής, μία από τις λίγες που ακούστηκαν με σαφήνεια και περιβαλλοντική ευθύνη από πολιτικό πρόσωπο σε δημόσιο βήμα. Ο δήμαρχος Σικυωνίων, συμμετέχοντας στο θεματικό πάνελ “NATURA: Τουριστική ανάπτυξη και προστασία της φύσης” στο πλαίσιο της Attica Green Expo, ξεχώρισε όχι για την έκταση του λόγου του, αλλά για το βάθος του.

Μίλησε με τη γλώσσα της πραγματικότητας και της επιστήμης. Αναγνώρισε, με τόλμη, ότι “η βιωσιμότητα ήταν μεγαλύτερη από το οικολογικό αποτύπωμα” μόνο πριν από το 1970, θέτοντας έτσι ιστορικό ορίζοντα στην περιβαλλοντική συζήτηση. Θύμισε ότι η κατανάλωση των πόρων σήμερα απαιτεί 50% περισσότερα αποθέματα απ’ ό,τι υπάρχουν. Και το έθεσε καθαρά: “Το έχουμε λάβει αυτό υπόψη μας ή λογαριάζουμε χωρίς τον ξενοδόχο;”

Αυτή η ερώτηση δεν απευθυνόταν μόνο στους παριστάμενους, αλλά σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα -κεντρικό και τοπικό. Διότι το νερό, για το οποίο μίλησε εκτενώς, δεν είναι πια δεδομένο. Δεν είναι ανεξάντλητο και σίγουρα δεν είναι αξιοποιήσιμο μέσα από δίκτυα που χάνουν το 50-60% της ποσότητας τους.

Ο Σπύρος Σταματόπουλος τοποθετήθηκε με σαφήνεια και συνέπεια ως προς την πλέον κρίσιμη διάσταση της συζήτησης: ο επισκέπτης δεν αποτελεί έναν ουδέτερο παρατηρητή του τόπου που επισκέπτεται, αλλά έναν ενεργό χρήστη των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων του. Αναζητά βασικές υποδομές, επιθυμεί καθαρά θαλάσσια ύδατα, πόσιμο νερό και ένα υγιές περιβάλλον. Για να διασφαλιστούν όλα αυτά, απαιτούνται σύγχρονα αποχετευτικά δίκτυα και εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού υψηλής τεχνολογίας, ικανές να επεξεργάζονται τα λύματα ώστε το ανακτημένο νερό να είναι κατάλληλο ακόμα και για άρδευση.

Επίσης, υπογράμμισε με έμφαση ότι πολλές περιοχές του Κορινθιακού Κόλπου, μολονότι ενταγμένες στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000, στερούνται τέτοιων υποδομών. Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι: πόσο βιώσιμος μπορεί να είναι ο τουρισμός, όταν στηρίζεται σε ένα φυσικό περιβάλλον που σταδιακά υποβαθμίζεται;

Το ερώτημα αποκτά ιδιαίτερο βάρος όταν παρατηρήσει κανείς ότι ο τουρισμός αποτελεί το 14% του ελληνικού ΑΕΠ, με έσοδα 22 δισ. ευρώ για το 2024 και 35 εκατομμύρια επισκέπτες περισσότερους να αναμένονται. Μπορεί αυτό το μοντέλο να στηρίζεται σε φυσικούς πόρους που εξαντλούνται χωρίς σχέδιο επαναχρησιμοποίησης;

Εδώ ακριβώς είναι που ο λόγος του δημάρχου μετατράπηκε σε πολιτικό εργαλείο: πρότεινε οικολογική αγροτική ανάπτυξη με λιγότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα, δείχνοντας ότι δεν αρκεί να προστατεύσουμε τους φυσικούς πόρους -πρέπει να αλλάξουμε την παραγωγή, την κατανάλωση, την πολιτική φιλοσοφία της ανάπτυξης. Και έκλεισε με μια εικόνα σχεδόν ποιητική αλλά και ουσιαστική: η γη, είπε, “πρέπει να επανέλθει στις εργοστασιακές της ρυθμίσεις”. Μια μεταφορά που δεν φανερώνει ρομαντισμό, αλλά βαθιά γνώση του πόσο απορυθμισμένο είναι το φυσικό σύστημα από τη διαρκή ανθρώπινη παρέμβαση.

Φυσικά, ένας λόγος δεν αρκεί και, θα έλεγε κανείς, πως ούτε ένα πάνελ μπορεί να διορθώσει δεκαετίες υποτίμησης του περιβαλλοντικού ζητήματος. Όμως όταν ένας δήμαρχος -όχι υπουργός, όχι σύμβουλος ευρωπαϊκού οργάνου, αλλά ένας αυτοδιοικητικός με ευθύνη άμεσης διαχείρισης- τολμά να θέσει τη συζήτηση με όρους για το μέλλον, τότε κάτι αρχίζει να κινείται.

Όχι, σε καμία περίπτωση δεν χρειάζεται να αποθεώσουμε τον δήμαρχο Σικυωνίων. Αρκεί να αναγνωρίσουμε ότι μίλησε με σαφήνεια, επιστημονική τεκμηρίωση και πολιτική εντιμότητα για ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα της εποχής μας. Και ίσως το πιο κρίσιμο: το αν θα αφήσουμε κάτι όρθιο για τις επόμενες γενεές. Σε μια εποχή, λοιπόν, που ο πολιτικός λόγος φλυαρεί για το παρόν και σιωπά για το μέλλον, τέτοιες παρεμβάσεις δεν είναι πολυτέλεια. Είναι αναγκαίες και καλό θα ήταν να μην μείνουν μόνες.

* H κα Άννα Κωστοπούλου σπουδάζει Περιβαλλοντική Πολιτική και Διατήρηση Βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου